Cynllun ar raddfa fawr o lawr gwaelod Castell Margam, sy’n dangos y system ddraenio a luniwyd gan Proger, Peiriannydd Carthffosiaeth o Gaerdydd, yn 1893. Cafodd y cynllun ei roi, gyda chynllun tebyg arall, gan Hugh Bevan Evans yn 2021 a chafodd y ddau ei digido’n ddiweddar. Cyf.: MPD_02

Comisiwn Brenhinol Archif & Llyfrgell Bwletin o Ddeunydd Newydd ei Gatalogio – Tachwedd 2022

Croeso i’r rhifyn diweddaraf o Fwletin Archifau a Llyfrgell Cofnod Henebion Cenedlaethol Cymru (CHCC). Gellir gweld yr eitemau archifol a’r llyfrau llyfrgell ac erthyglau o gylchgronau yn ein hystafell ddarllen gyhoeddus. Gellir gweld y deunydd archifol ar Coflein hefyd yn coflein.gov.uk. Gellir dod o hyd i bob cyhoeddiad yn ein Catalog Llyfrgell ar-lein.

Rydym ar agor i’r cyhoedd ar yr adegau canlynol:
Rydym ni ar agor ar Ddydd Llun, Dydd Mawrth a Dydd Iau rhwng 9:30 a 16:00, ac ar Ddydd Mercher rhwng 10:30 a 16:30.
Fe’ch cynghorir i wneud apwyntiad.

Archif

Mae eitemau archif wedi’u hychwanegu i’r casgliadau canlynol yn ystod y mis diwethaf:

Copïau caled yw llawer o’r eitemau hyn, sy’n cynnwys cynlluniau ar raddfa fawr, ffotograffau ac adroddiadau, ac maent ar gael i’w gweld yn ein hystafell chwilio yn Aberystwyth. Mae eitemau eraill yn rhai digidol y gellir eu gweld ar ein catalog ar-lein Coflein.

Dyma rai o’r eitemau sydd wedi’u catalogio erbyn hyn ac sydd ar gael ar Coflein:

Cofnod o ffos gloddio Ymddiriedolaeth Hanesyddol Caer-went yn Allbost Llanmelin, Sir Fynwy gan Toby Driver tra oedd yn archwilio’r heneb gofrestredig o’r awyr yn ystod yr haf. Dyma allbost bryngaer fach ond cymhleth Coed Llanmelin o’r Oes Haearn. Awgrymwyd mai’r fryngaer hon oedd prif gaer llwyth y Silwriaid. Cyf.: AP2022_003_003

Mae gwaith cofnodi wedi digwydd mewn ysgolion y bwriedir eu dymchwel, er enghraifft yn Ysgol Bro Hyddgen (Bro Ddyfi), Machynlleth; Ysgolion Uwchradd Cantonian a Cathays, Caerdydd; ac Ysgol Pencoedtre (Bryn Hafren), Y Barri. Bwriedir cyflawni gwaith cofnodi mewn ysgolion eraill hefyd. Daw’r llun hwn o arolwg a gynhaliwyd ar gyfer Ysgol Uwchradd Cathays ym mis Gorffennaf. Mae’n dangos y brif neuadd, yn edrych i gyfeiriad y llwyfan. Darllenwch ein blog diweddar i gael gwybod mwy: O’r Hen i’r Newydd Cyf.: DS2022_097_415

Cafodd arolwg o gerflun efydd Sant Carannog, sylfaenydd pentref Llangrannog, ei gynnal ym mis Medi 2022. Saif y cerflun ar y pentir uwchlaw traeth Llangrannog. Cafodd ei ddylunio a’i greu gan Sebastien Boyesen, sy’n gerflunydd o fri rhyngwladol, a chafodd ei ddadorchuddio gan Archesgob Cymru ar 12 Mai 2012. Cyf.: DS2022_103_001

Llun o du mewn Capel Soar, Maenan, sy’n perthyn i arolwg a gynhaliwyd yn rhan o gais cynllunio yn 2020. Cafodd Capel y Methodistiaid Soar ei adeiladu yn 1839 mewn arddull werinol, sy’n golygu bod ei fynedfa mewn wal hir. Cyf.: ERC2022_014_003

Llyfrau

Mae ein llyfrau a’n cyfnodolion i gyd wedi’u cofnodi ar Gatalog Llyfrgell y Comisiwn Brenhinol ac mae modd eu gweld yn ein Llyfrgell a’n Hystafell Chwilio.

Britnell, William, and Whittle, Alasdair. 2022. The First Stones: Penywyrlod, Gwernvale and the Black Mountains – Neolithic Long Cairns of South-East Wales. Oxford: Oxbow.
Cope, Phil. 2021. The Golden Valley: a visual biography of the Garw. Bridgend: Seren.
Hauser, Kitty. 2009. Bloody Old Britain: O.G.S. Crawford and the Archaeology of Modern Life. London: Granta Books.
Henty, Liz. 2022. Exploring Archaeoastronomy: A history of its relationship with archaeology and esotericism. Oxford: Oxbow.
Jenkins, David. 2019. Graig: one hundred years in shipping. Preston: Ships in Focus Publications.
Lock, Gary. 2022. Moel-y-Gaer (Bodfari): A small hillfort in Denbighshire, North Wales. Oxford: Archaeopress Archaeology.
McCartney, Innes. 2022. Echoes from the deep: inventorising shipwrecks at the national scale by the application of marine geophysics and the historical text. Leiden: Sidestone Press.
Morgan, D. Densil. 2021. Theologia Cambrensis: Protestant Religion and Theology in Wales – 2: The Long Nineteenth Century in Wales. Caerdydd: Gwasg Prifysgol Cymru.
Owen, David Lloyd. 2017. A Wilder Wales: Travellers’ Tales 1610-1831. Aberteifi: Parthian.
Parsons, David N. and Russell, Paul Seintiau Cymru/Sancti Cambrensis: Astudiaethau ar Seintiau Cymru/Studies in the Saints of Wales. Aberystwyth: Canolfan Uwchefrydiau Cymreig a Cheltaidd Prifysgol Cymru.
Roberts, Brynley F. 2022. Edward Lhwyd c. 1660-1709: Naturalist, Antiquary, Philologist. Caerdydd: Gwasg Prifysgol Cymru.
Shore, Leslie M. 2022. The Ocean Coal Company and ‘The Barry’: David Davies’s Extraordinary South Wales Enterprises. Lydney, Gloucestershire: Lightmoor Press.
Thomas, Owen John. 2021. The Welsh Language in Cardiff: A History of Survival. Tal-y-bont: Y Lolfa.

Cyfnodolion

Archaeologia Cambrensis Cyfrol 171 (2022).
The Archaeologist Cyfrolau 94-96 (2015), 99 (2016), 101-102 (2017), 105-107 (2018-2019), 110-114 (2020-2021) a 116 (2022).
Archaeology Ireland Cyfrolau 109 (Hydref 2014), 130 (Gaeaf 2019), 132 (Haf 2020), 134 – 136 (Gaeaf 2020 – Haf 2021) a 140 – 141 (Haf – Hydref 2022).
Architects’ Journal Cyfrol 249, Rhifyn 11, 24 Tachwedd (2022).
Architects’ Journal: Specification (Tachwedd 2022).
C20: the magazine of the Twentieth Century Society Cyfrol 2 (2022).
Chapels Society Newsletter Cyfrol 82 (Tachwedd 2022).
Council for British Archaeology Wales/Cymru Newsletter Cyfrol 64 (Hydref 2022).
Current Archaeology Cyfrol 393 (Rhagfyr 2022).
DBRG News Cyfrol 152 (Hydref 2022).
Eavesdropper: The Newsletter of the Suffolk Historic Buildings Group Cyfrol 65 (Gaeaf 2022).
Friends of Friendless Churches Newsletter Tachwedd (2022).
Heritage Now: The Magazine of Historic Buildings and Places Cyfrol 03 (Hydref 2022).
Medieval Settlement Research Cyfrol 35 (2020).
Pembrokeshire: The Journal of the Pembrokeshire Historical Society Cyfrol 31 (2022).
Post-Medieval Archaeology Cyfrolau 53, Rhan 3 (2019), 54 Rhannau 1-3 (2020), 55 Rhan 1 (2021) a 56 Rhan 1 (2022).
Rijksdienst voor het Cultureel Erfgoed Rhan 4 (2022).
Touchstone: The Journal for Architecture in Wales (2022).
Vernacular Building: Scottish Vernacular Buildings Working Group Journal Cyfrol 45 (2022).
Welsh Mills Society Newsletter Cyfrol 149 (Hydref 2022).
Welsh Mines Society Cyfrol 87 (Hydref 2022).

Cylchgronau: gwasanaeth ymwybyddiaeth gyfredol

C20: the magazine of the Twentieth Century Society Cyfrol 2 (2022) t.8 Mural submitted for listing: Wrexham Waterworld; t.10 Buildings submitted for listing: South Glamorgan County Hall, Atlantic Wharf, Cardiff; Seaside Shelters Rhos and Colwyn Bay.
Chapels Society Newsletter Cyfrol 82 (Tachwedd 2022) t.13-14 Open day at Capel Caebach, Roger Holden.
Current Archaeology Cyfrol 393 (Rhagfyr 2022) t.9 In search of lost islands in Cardigan Bay; Hundreds of burials found under Welsh department Store.
Friends of Friendless Churches Newsletter Tachwedd (2022) t.3-12 Director’s Report – St Deiniol’s, Worthenbury, Wrexham; t.28 Hanbury Road Baptist Chapel, Bargoed; t.30 Zion English Baptist Chapel, Newtown, Powys to be sold.
Heritage Now: The Magazine of Historic Buildings and Places Cyfrol 03 (Hydref 2022), t.7 Casework review: Pwll-y-Cochan House, Colwyn Bay; t.8 Croesawdy, Newtown, Powys; t.11 Capel Mawr, Menai Bridge, Anglesey; Bethel, Gronant, Flintshire; Capel Bethel, Frondeg, Aberaeron.

Cysylltwch â ni

Os oes gennych unrhyw sylwadau neu ymholiadau, mae croeso i chi gysylltu â ni:

Gwasanaeth Llyfrgell ac Ymholiadau CHCC
Comisiwn Brenhinol Henebion Cymru
Ffordd Penglais
Aberystwyth
Ceredigion SY23 3BU

Ffôn: +44 (0)1970 621200
E-bost: chc.cymru@cbhc.gov.uk
Gwefan: cbhc.gov.uk

Croesewir gohebiaeth yn y Gymraeg a’r Saesneg | Correspondence welcomed in Welsh and English

01/03/2023